Åžehrin Panoları bir kent hafızası çevrimiçi arÅŸiv projesidir.
​
Bu panolar, yerellik ve evrensellik tartışmasının siyasal, toplumsal ve kültürel anlamda hareketli bir dönemi olan 1950’li yıllarda baÅŸlayan mimari-sanat birlikteliÄŸinin, kamusal yapılardaki kimlik arayışından yoÄŸun ÅŸehirleÅŸmeyle birlikte apartmanlara dahil olarak anonimleÅŸen deÄŸiÅŸim sürecinin yansıması olarak okunabilir.
Özellikle 1960-1970 yıllarında tasarlanan çeÅŸitli panolar; apartman, otel, iÅŸ hanı, çarşı, hastane, belediye binası, banka ÅŸubesi gibi farklı mekânlarda bulunan örnekleri ile karşımıza çıkmaktadır. Bu dönemde sanatçının imzasıyla toplumsal bellekte bir sanat ürünü olarak sergilenen panolar, 1990'lı yıllarda standartlaÅŸan planda hızlıca inÅŸa edilen apartmanların süs ihtiyacını gidermeye yarayan birer bezeme repertuarına dönüÅŸmüÅŸtür. Åžimdiye kadar belgelediÄŸimiz eserleri incelediÄŸimizde her sanatçının kendi kimliÄŸi üzerinden, dönemin sanatsal eÄŸilimleri doÄŸrultusunda kamusal ve sivil yapılar aracılığı ile kentin hafızasına yansıdığı görülmektedir. Mekânsal pratikler yoluyla toplum için tarihsel bir kimlik inÅŸa etmek arzusuyla araç olarak sergilenen bir dönemin panoları, zamanla kendi içindeki baÄŸlamından uzaklaşıp yer aldığı yapının biricikleÅŸmesi için kondurulan birer süsleme öÄŸesi haline getirilip, kimliÄŸi deÄŸiÅŸerek anonimleÅŸtirilmiÅŸtir.
​
Proje, 2019 yılında baÅŸlayan ve pandemi döneminde ÅŸekillenen iki sanat tarihçisinin kiÅŸisel bir arÅŸiv çalışması olarak ortaya çıktı. BaÅŸta Ä°stanbul’da, özellikle apartmanların cephe ve giriÅŸlerinde bulunan panoların belgeleme çalışmaları sürerken, araÅŸtırmalarımızı Ankara, Ä°zmir ve diÄŸer ÅŸehirlerimizi kapsayacak ÅŸekilde geniÅŸlettik. Gelinen noktada, Türkiye’deki panoların mimari-sanat hareketi etkisinin geliÅŸim süreci içerisindeki yerini saptayıp, dijital arÅŸiv ve envanterleme çalışmaları ile tek bir ara yüzde bir metadata oluÅŸturarak ÅŸehir belleÄŸinin bir parçası olan bu panolara görünürlük kazandırmaya çalıştık.
Çalışmalar sırasında çeÅŸitli yayın ve arÅŸiv araÅŸtırmalarında izini sürdüÄŸümüz bazı eserler maalesef günümüze ulaÅŸamamıştır. ArÅŸiv, bu kayıp panolara da bir hafıza mekânı olarak ev sahipliÄŸi yapmaktadır. Konu ile ilgili yapılan akademik yayınlara kaynaklık etmek ve panoları yerinde görmek isteyen ilgililer/araÅŸtırmacılar için bir yol haritası oluÅŸturmak diÄŸer bir çıkış amacımız olmuÅŸtur.
​
Çevrimiçi site üç ana bölümde tasarlanmıştır; ArÅŸiv bölümünde ÅŸu ana kadar belgelenen bütün panolara eriÅŸebilir, sitedeki filtreleri kullanarak araÅŸtırmanızı daraltabilirsiniz; Harita bölümünde, Türkiye haritası üzerinden panoların konumlarını ve dağılımlarını görebilirsiniz; Kaynakça bölümünde arÅŸiv çalışmalarımız sırasında faydalandığımız çeÅŸitli kaynaklara ulaÅŸabilirsiniz; AÅŸağıda yer alan instagram, twitter ve mail iletiÅŸim adreslerimiz aracılığı ile kiÅŸisel arÅŸivinizde bulunan panoları bizlerle paylaÅŸarak daha zengin bir üst veri oluÅŸturmamıza katkı saÄŸlayabilirsiniz.
​
Verilerimiz, sizlerden gelen ve bizlerin belgelemeye devam ettiÄŸi panolar ile her gün geniÅŸlemektedir.
*Nurtaç Buluç & Mustafa Ergül
​
​